Follow Us

Copyright 2019 Ewa Warlewska

POROZMAWIAJMY O ROZWODZIE, CZYLI DZIECKO W SYTUACJI ROZWODU RODZICÓW.

rozwód a dziecko

Doświadczenie rozwodu ma wpływ na dzieci, zarówno jeśli chodzi o skutki krótko, jak i długoterminowe. Te pierwsze to reakcja na silny stres i bezpośrednio przeżywaną stratę. Dzieci demonstrują je różnie, w zależności od wieku i poziomu rozwoju emocjonalnego. I, oczywiście, rodzaju wsparcia, które otrzymały od dorosłych. Część dzieci nie została przez rodziców przygotowane na ich rozstanie. Nie rozumieją rozwodu, zwłaszcza, gdy w domu nie było jawnych sygnałów, że dzieje się źle. Rodzice nie powiedzieli im o podjętej decyzji, nie przeprowadzili rozmowy o tym, co teraz nastąpi. Tym, którzy byli świadkami wyprowadzki rodzica z domu scena ta zapada w pamięć na całe życie i stanowi dotkliwe wspomnienie.

Jednak na podstawie pierwszych reakcji nie można przewidzieć właściwych skutków rozwodu, które mogą się pojawić dopiero we wczesnym życiu dorosłym. Wiele dzieci, które początkowo bardzo gwałtownie zareagowały na rozwód potrafi poradzić sobie z tym doświadczeniem kilka lat później. Z kolei u części dzieci, które sprawiały wrażenie dobrze radzących sobie z tą sytuacją objawy stresu wydobywają się na jaw z dużą siłą dopiero po jakimś czasie.

Odroczone skutki rozwodu objawiają się przede wszystkim w sferze bliskich związków. Duża część dorosłych z rozbitych rodzin ma trudność w zbudowaniu własnych relacji. Nie wierzą w miłość: pokazują brak zaufania do ich trwałości, do potencjalnego partnera i do siebie w roli mężczyzny czy kobiety.

Na szczęście wiele dzieci może z powodzeniem uporać się z problemem rozwodu rodziców, gdy otrzyma odpowiednie wsparcie. Sprzyja temu uważna obecność osób spoza najbliższej rodziny – babć, cioć, nauczycieli – których taktowna troska stanowi przeciwwagę dla chaosu wokół. Czasem wskazana jest pomoc specjalisty, który pomoże dziecku poradzić sobie  z trudnymi emocjami.  Dzieci lepiej radzą sobie, gdy mają dobre kontakty z rówieśnikami oraz gdy rozwijają własne zainteresowania. Jednak przede wszystkim wsparciem dla dziecka jest kompetentna postawa wychowawcza rodziców. Jeżeli potrafią oni uniknąć eskalacji konfliktów i szanować się nawzajem, jeżeli potrafią wyjść poza kryzys osobisty by dogadać się w sprawach rodzicielstwa oraz jeśli są otwarci na potrzeby dzieci nie rezygnując ze stawiania im granic – to tworzą dobry grunt pod to, by koszty związane z rozwodem były da dziecka jak najmniejsze.

Co w takim razie mogą zrobić współpracujący ze sobą rodzice? Po pierwsze odpowiednio przygotować dziecko do sytuacji samego rozstania, a następnie pomóc dziecku odnaleźć się w zupełnie nowej rzeczywistości rodzinnej. Poniżej znajdują się wskazówki, jak można to zrobić.

Jak rozmawiać z dzieckiem o rozstaniu?

– Przygotujcie dziecko do nowej sytuacji – przeprowadźcie rozmowę jeszcze przed wyprowadzeniem się rodzica z domu.

– Rozmawiajcie z dzieckiem o rozstaniu dopiero wtedy, gdy sami podjęliście już decyzję w tej sprawie (a nie jedynie rozważacie taką możliwość!).

– O ile to możliwe, rozmawiajcie z dzieckiem we dwoje – dostanie spójną informację o tym, co się dzieje.

– Powiedzcie dziecku o swojej decyzji wprost: „postanowiliśmy, że nie będziemy mieszkać razem”, „zdecydowaliśmy się rozstać”.

– Uzasadnijcie ją, bez wchodzenia w szczegóły, stosownie do wieku dziecka np. „jak wiesz, ostatnio dużo się kłóciliśmy, nie jest nam dobrze ze sobą, czujemy się nieszczęśliwi ze sobą, nie umiemy się już ze sobą porozumieć”.

– Nie ukrywajcie uczuć, ale też nie obciążajcie dzieci swoimi emocjami; pokażcie, że ta decyzja jest trudna lecz przemyślana.

– Przekażcie dziecku niezbędne, konkretne informacje o tym, co się teraz będzie działo, co się zmieni, a co nie – np. „za dwa dni pojedziemy na tydzień na wakacje, a w tym czasie tata przeprowadzi się do nowego mieszkania. Będziesz mógł go odwiedzać i czasami nocować. Tata będzie czasem przychodził do ciebie, będzie jak zwykle zawoził cię na treningi, ale nie będzie tu nocował”.

– Powiedzcie dziecku wyraźnie, że to wy się rozstajecie, ale dla niego zawsze będziecie rodzicami – to się nigdy nie zmieni. Będziecie też współpracować ze sobą w sprawach dotyczących jego osoby i życia.

– Zapewnijcie dziecko o waszej miłości.

– Zapewnijcie, że wasze rozstanie nie jest jego winą ani skutkiem jego zachowania (gdy przypuszczacie, że dziecko może się obwiniać).

– Dołóżcie starań, aby dziecko nie było obecne w trakcie wyprowadzki rodzica.

A po rozstaniu:

– Gdy tylko to będzie możliwe, zaproście dziecko do nowego mieszkania.

– Nie róbcie dziecku złudnych nadziei na ponowne zejście.

– Rozmawiajcie z dzieckiem o tym, co czuje (taktownie, uważnie, bez presji).

– Zaakceptujcie różne emocje dziecka – smutek, złość – przy czym nie rezygnujcie ze stawiania jasnych granic pewnym zachowaniom.

– Nigdy celowo nie utrudniajcie dziecku kontaktu z drugim rodzicem, którego dziecko potrzebuje tak samo, jak Was.

– Nie rywalizujcie z drugim rodzicem (i jego rodziną) o miłość dziecka. To dobrze, że dziecko może kochać i być kochane przez wiele bliskich mu osób.

– Starajcie się jak najmniej walczyć z byłym partnerem. Unikajcie negatywnych sądów na temat partnera oraz bezpośrednich kłótni przy dziecku.

– Nie wprowadzajcie nowych partnerów zbyt szybko w życie dziecka.

– Nigdy nie manipulujcie dzieckiem!

– Wzmacniajcie poczucie wartości dziecka.

– Nie psujcie radości dziecka ze spotkania z drugim rodzicem. Dziecko potrzebuje obojga rodziców!

Autorka:

Edyta Mynarska- psycholog dziecięcy, psychoterapeutka poznawczo-behawioralna

 

Źródło:

Ilg F.L., Ames L.B., Baker S. (2007). Rozwój psychiczny dziecka od 0 do 10 lat. Poradnik dla rodziców, psychologów i lekarzy. Gdańsk, GWP

www.rozwodpoczekaj.org.pl

 

Zdjęcie przedstawia karty pracy „Porozmawiajmy o… rozwodzie” wyd. Heim  

ZABURZENIA DEPRESYJNE U DZIECI I MŁODZIEŻY

DEPRESJA DZIECI

Szacuje się, że co piąty nastolatek ma objawy depresyjne. Co je może wywołać? Gdzie przebiega granica między młodzieńczym buntem a depresją i zagrożeniem życia? Jak rozpoznać objawy depresyjne u swojego dziecka?

Objawy depresji obserwowane u dzieci i nastolatków generalnie przypominają te występujące u dorosłych, choć jest też wiele cech  charakterystycznych dla tej pierwszej grupy wiekowej. Manifestacja objawów zależy od etapu rozwoju dziecka. Im jest ono młodsze, tym trudniej jest mu określić i opisać opiekunom swój stan emocjonalny. Kilkulatki zgłaszają zwykle niespecyficzne objawy – często sygnalizują w inny sposób, że źle się czują i nie potrafią określić, czy takie samopoczucie wynika z dolegliwości cielesnych, czy cierpienia psychicznego. W tej grupie wiekowej tym większe znaczenie ma obserwacja zachowań i funkcjonowania dziecka.

Objawami depresji u dzieci i młodzieży są:

  • smutek, przygnębienie, płaczliwość – u dzieci i nastolatków w odróżnieniu od dorosłych bardzo często dominuje drażliwość, dziecko łatwo wpada w złość lub rozpacz, może demonstrować wrogość wobec otoczenia, zachowywać się w sposób odpychający, zniechęcający do nawiązania kontaktu;
  • zobojętnienie, apatia, zmniejszenie, a nawet utrata zdolności do przeżywania radości – dziecko przestaje cieszyć się z rzeczy lub wydarzeń, które wcześniej sprawiały mu radość;
  • poczucie znudzenia, zniechęcenia – ograniczenie lub zaprzestanie aktywności, które wcześniej były dla dziecka ważne lub przyjemne (np. zabawa, hobby, spotkania z rówieśnikami), a także niechęć do podejmowania codziennych obowiązków lub zupełne ich zaniechanie. Dziecko może np. odmówić porannego wstawania, chodzenia do szkoły, wychodzenia z domu, a w skrajnych przypadkach – ze swojego pokoju, zaniedbywać higienę osobistą, naukę;
  • wycofanie się z życia towarzyskiego, ograniczenie kontaktu z rówieśnikami;
  • reakcja na uwagi, krytykę – dziecko reaguje rozpaczą lub dużą złością nawet gdy zwróci mu się uwagę w bardzo delikatny sposób i dotyczy ona błahej sprawy;
  • depresyjne myślenie („wszystko jest bez sensu”, „i tak nic mi się nie uda”), niska samoocena („jestem beznadziejny/a, gorszy/a, nieatrakcyjny/a, głupi/a”); nieproporcjonalnie pesymistyczna ocena rzeczywistości, własnych możliwości, przyszłości;
  • uczucie niepokoju, napięcia wewnętrznego – często zaburzeniom depresyjnym towarzyszy lęk – trudno wskazać przyczynę lub obiekt takiego lęku („sam nie wiem, czego się boję”);
  • podejmowanie impulsywnych, nieprzemyślanych działań („i tak na niczym mi nie zależy”) – picie alkoholu, stosowanie innych środków psychoaktywnych (narkotyki, „dopalacze”) – często w celu złagodzenia lęku, napięcia, smutku;
  • działania autoagresywne – np. samookaleczenia (rozmyślne uszkadzanie swojego ciała przez cięcie się ostrymi przedmiotami, drapanie, gryzienie i tym podobne), rozmyślne zadawanie sobie bólu, zażywanie w nadmiarze leków w celu „zatrucia się” (ale nie w celu odebrania sobie życia);
  • myśli rezygnacyjne („życie jest bez sensu”, „po co ja żyję”), fantazje na temat śmierci („co by było, gdybym umarł?”, „innym byłoby lepiej, gdyby mnie nie było”);
  • myśli samobójcze (rozmyślanie, fantazjowanie na temat odebrania sobie życia), tendencje samobójcze (planowanie lub czynienie przygotowań do popełnienia samobójstwa), a w skrajnych przypadkach – próby samobójcze, czyli podejmowanie bezpośrednich działań mających na celu odebranie sobie życia.

Innymi, mniej charakterystycznymi występującymi objawami są:

  • zaburzenia koncentracji i trudności z zapamiętywaniem – często skutkują problemami z nauką i pogorszeniem wyników w szkole, dziecko może opuszczać zajęcia lekcyjne;
  • pobudzenie psychoruchowe, często wynikające z przeżywanego lęku i napięcia – dziecko wierci się, nie może się skupić na konkretnej czynności, podejmuje bezwiednie bezcelowe działania, np. skubie ubranie, zamazuje długopisem kartkę, obgryza paznokcie;
  • podejmowanie niektórych aktywności w nadmiarze – np. gra na komputerze, oglądanie TV;
  • zwiększenie lub zmniejszenie apetytu, a w efekcie – zmiany masy ciała;
  • problemy ze snem – trudności z zasypianiem, wybudzanie się w nocy, budzenie się wcześnie rano, nadmierna senność.

Leczenie depresji u dzieci i młodzieży wymaga zaangażowania rodziców/opiekunów, a czasem także nauczycieli i innych osób, które biorą udział w opiece nad dzieckiem. Podstawowymi metodami leczenia są oddziaływania niefarmakologiczne: psychoedukacja i psychoterapia, a w niektórych przypadkach wskazane lub wręcz konieczne jest włączenie leków. Szczególne znaczenie ma terapia rodzinna – z jednej strony problemy emocjonalne dziecka nie pozostają bez wpływu na przeżycia i funkcjonowanie pozostałych członków rodziny, a z drugiej – konflikty i problemy w rodzinie mogą przyczyniać się do pogorszenia stanu psychicznego dziecka. W przypadku młodszych dzieci skuteczne oddziaływania terapeutyczne bez zaangażowania rodziców/opiekunów są praktycznie niemożliwe.

Edyta Mynarska- psycholog, psychoterapeutka poznawczo-behawioralna

 

Literatura:

Ambroziak K, Kołakowski A, Siwek K. (2018) Depresja nastolatków,Gdańsk, GWP

zdjęcie: https://pl.freepik.com/darmowe-zdjecie-wektory/osoby

“MAMO, BOJĘ SIĘ…”- ZABURZENIA LĘKOWE U DZIECI I MŁODZIEŻY

Zaburzenia lękowe u dzieci i młodziezy

Zaburzenia lękowe u dzieci i młodzieży są jednym z najczęstszych problemów z jakimi rodzice zgłaszają się do gabinetu psychologa. Cechują się chronicznym przebiegiem i mogą prowadzić do poważnych zakłóceń w życiu dorosłym. Symptomy somatyczne pojawiające się u dzieci i nastolatków, to zazwyczaj ból brzucha, ból głowy, napięcie mięśniowe, nadmierna potliwość czy uczucie dławienia bądź duszenia. Najczęstszymi zaburzeniami lękowymi występującymi u dzieci i młodzieży są: zespół uogólnionego lęku, zaburzenia obsesyjno-kompulsyjne, fobia szkolna oraz lękowe zaburzenia separacyjne.

Wśród okresów rozwojowych, w których może pojawić się określony rodzaj lęku, można wymienić kilka charakterystycznych, w ramach których nasilenie objawów związanych z lękiem jest ściśle związane z daną fazą rozwojową dziecka i świadczą one o normalnym rozwoju emocjonalnym dziecka. Zatem można wyróżnić (według A. Carra, 1999):

Okres niemowlęcy – pierwsze sześć miesięcy to czas występowania strachu przed niespodziewanymi, intensywnymi bodźcami zmysłowymi (np. nagły hałas, ostre światło), natomiast kolejne sześć miesięcy to czas występowania lęku separacyjnego, gdy źródłem niepokoju jest oddzielenie od opiekuna.

Okres 2–4 lat – głównym źródłem strachu mogą być twory wyobraźni (potwory) oraz kolor czarny. To etap rozwoju, podczas którego dynamicznie zaczyna rozwijać się myślenie wyobrażeniowe.

Okres 5–7 lat – czas przedszkolny, w którym głównym źródłem strachu mogą być katastrofy naturalne, takie jak strach przed trzęsieniem ziemi, powodzią, który może być dodatkowo indukowany przez media. W tym czasie pojawia się również lęk przed ciemnością. Dosyć charakterystyczne dla tego okresu rozwoju jest również występowanie większego nasilenia dolegliwości somatycznych – stosunkowo często różnym objawom lękowym towarzyszą np. bóle brzucha lub inne dolegliwości ze strony układu pokarmowego.

Okres 8–11 lat – czas szkoły podstawowej, kiedy źródłem strachu mogą być rywalizacja i porównywanie się z rówieśnikami, osiągnięcia szkolne i sportowe.

Okres 12–18 lat – czas adolescencji, podczas którego najczęstszym obszarem manifestacji lękowej może być zagrożenie wykluczeniem spośród grona rówieśników.

Kiedy warto zgłosić się na konsultację psychologiczną?

Dzieci mogą się bać, kiedy są wywoływane do odpowiedzi w szkole, kiedy są namawiane do rywalizacji sportowej czy innej sportowej aktywności lub kiedy prosi się je o wystąpienie przed przyjaciółmi i krewnymi. Takie reakcje są normalne. Zaburzenia lękowe wieku dziecięcego charakteryzują się bardziej skrajnymi i trwałymi reakcjami emocjonalnymi. To właśnie te ostre przejawy zachowań emocjonalnych wymagają interwencji terapeutycznych.

Jeśli zauważasz u swojego dziecka poniższe trudności, warto zasięgnąć porady psychologa:

  • powtarzające się silne cierpienie w sytuacji, kiedy dochodzi do rozdzielenia dziecka z domem lub osobą, do którego dziecko jest najmocniej przywiązane;
  • uporczywe i nadmierne obawy, że jakieś nieszczęśliwe zdarzenie spowoduje rozdzielnie z osobą, do której dziecko jest najmocniej przywiązane;
  • nadmierny lęk do przebywania samemu w domu czy zasypiania bez obecności w pobliżu osoby znaczącej dla dziecka;
  • powtarzające się skargi na objawy fizyczne, wtedy gdy dziecko spodziewa się trudnej dla siebie sytuacji;
  • unikanie środowiska szkolnego, wysoka absencja w szkole, objawy somatyczne przed pójściem do szkoły (ból brzucha, wymioty, zaparcia, bóle głowy);
  • chroniczne zamartwianie się dziecka, które jest nadmierne i nieadekwatne do sytuacji;
  • znaczne trudności w nawiązywaniu relacji z rówieśnikami, nadmierny lęk przed nowymi sytuacjami czy miejscami, a co za tym idzie, ograniczenie aktywności dziecka, które hamuje jego rozwój społeczno-emocjonalny.

Jedną ze skutecznych form pomocy w przypadku zaburzeń lękowych u dzieci i młodzieży jest terapia poznawczo – behawioralna połączona z psychoedukacją rodziców. Terapia poznawczo – behawioralna jest ustrukturyzowaną, ograniczoną w czasie formą pracy, której podstawowym założeniem teoretycznym jest istnienie związku między myślami, uczuciami i zachowaniami. Pozwala ona rodzinie i dziecku zrozumieć charakter zaburzenia, dowiedzieć się co go wywołało i co podtrzymuje. Podczas terapii dziecko ma szansę zmierzyć się ze swoimi negatywnymi myślami, sytuacjami lękowymi oraz nauczyć się krok po kroku jak skutecznie rozwiązywać problem.

Zapraszamy do kontaktu z naszym Centrum Poznawczo-Behawioralnym „Punkt Widzenia” w Bielsku-Białej, gdzie prowadzona jest psychoterapia poznawczo-behawioralna dzieci i młodzieży.

Autor: Edyta Mynarska- psycholog dziecięcy, psychoteraputka poznawczo-behawioralna

Literatura:

Ilg F.L., Ames L.B., Baker S. (2007). Rozwój psychiczny dziecka od 0 do 10 lat. Poradnik dla rodziców, psychologów i lekarzy. Gdańsk, GWP

Pilecka W. (red), (2011). Psychologia zdrowia dzieci i młodzieży. Kraków, WUJ

Philip C. Kendall (2004), Zaburzenia okresu dzieciństwa i adolescencji, Gdańsk, GWP

Privacy Settings
We use cookies to enhance your experience while using our website. If you are using our Services via a browser you can restrict, block or remove cookies through your web browser settings. We also use content and scripts from third parties that may use tracking technologies. You can selectively provide your consent below to allow such third party embeds. For complete information about the cookies we use, data we collect and how we process them, please check our Privacy Policy
Youtube
Consent to display content from - Youtube
Vimeo
Consent to display content from - Vimeo
Google Maps
Consent to display content from - Google