depresja | Psychoterapia Bielsko Biała

UZALEŻNIENIE OD ALKOHOLU

Według danych Państwowej Agencji Rozwiązywania Problemów Alkoholowych alkohol spożywa ponad 80% dorosłych Polaków. Ponad 11% Polaków pije alkohol w sposób powodujący szkody zdrowotne i społeczne. Liczbę osób uzależnionych od alkoholu szacuje się na ok. 800 tys. (2% populacji polskiej). Z kolei grupa ludzi pijących szkodliwie, a więc potencjalnie narażonych na rozwój uzależnienia, liczy około 2–2,5 mln. osób, tj. ok. 5–7% populacji.

Uzależnienie jest zatem istotnym problemem społecznym i dlatego ważne jest przekazywanie wiedzy na jego temat.

Objawy uzależnienia od alkoholu

W Polsce stosuje się kryteria diagnostyczne zgodnie z Międzynarodową Statystyczną Klasyfikacją Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10. Z uzależnieniem od alkoholu mamy do czynienia jeżeli trzy lub więcej z poniższych objawów wystąpią łącznie w okresie minimum miesiąca lub w ciągu ostatniego roku w kilkukrotnych okresach krótszych niż miesiąc:

1. Silne pragnienie lub poczucie przymusu picia (tzw. głód alkoholu) – np. zauważalne w sytuacjach przeżywania nieprzyjemnych emocji (potrzeba „znieczulenia się”)

2. Upośledzenie zdolności kontrolowania zachowań związanych z piciem (upośledzenie zdolności powstrzymywania się od picia, trudności w zakończeniu picia, trudności w ograniczaniu ilości wypijanego alkoholu).

3. Fizjologiczne objawy zespołu abstynencyjnego w sytuacji ograniczenia lub przerywania picia (drżenie, wzrost ciśnienia, nudności, wymioty, biegunka, bezsenność, niepokój, w krańcowej postaci majaczenie, padaczka alkoholowa, itd.) bądź używanie alkoholu w celu uwolnienia się od objawów abstynencyjnych (tzw. klinowanie)

4. Zmieniona tolerancja (najczęściej zwiększona) alkoholu – potrzeba spożywania zwiększonych dawek (lub mocniejszego alkoholu) dla osiągnięcia oczekiwanego efektu.

5. Zaniedbywanie alternatywnych źródeł przyjemności, zainteresowań, np. spędzanie czasu wolnego głównie pijąc alkohol.

6. Uporczywe picie mimo oczywistych dowodów na występowanie szkodliwych następstw używania alkoholu, np. spożywanie pomimo problemów zdrowotnych.

Specyfika uzależnienia polega również na tym, że osoba nim dotknięta często przez długi okres nie zdaje sobie sprawy z objawów, zaprzecza występowaniu problemu pomimo otrzymywania informacji z otoczenia, że powinna przestać pić.

Jeżeli niepokoi Cię sposób, w jaki używasz alkoholu, odczuwasz negatywne skutki picia, odnajdujesz siebie w liście objawów – nie wahaj się i zasięgnij porady specjalsty.

Źródła:

ICD-10, Międzynarodowa Statystyczna Klasyfikacja Chorób i Problemów Zdrowotnych, Rewizja X,1996, Centrum Systemów Informacyjnych Ochrony Zdrowia, Kraków.

Iwanicka, K. A. i Olajossy, M. (2015). Koncepcje tzw. głodu alkoholu. Psychiatr. Pol, 49(2), 295-304.

Woronowicz, B. (2017). Kliniczne i społeczne aspekty uzależnienia od alkoholu. Wyzwania, 4, 165-188.

Zdjęcie: https://pl.freepik.com/darmowe-zdjecie-wektory/osoby

ŻAŁOBA – CZY TO NORMALNE, ŻE TAK SIĘ CZUJĘ?

Co to znaczy „żałoba”?

Najczęściej mówiąc o żałobie mówimy o reakcji danej osoby na śmierć bliskiej osoby. Jednak w szerszym rozumieniu odnosi się ona do myśli i uczuć, które pojawiają się na skutek utraty czegoś lub kogoś dla nas ważnego. Przede wszystkim należy pamiętać, że żałoba jest procesem naturalnego przeżywania straty, a jej przebieg i czas trwania jest bardzo indywidualny dla każdej osoby, a ponadto zależny od kręgu społecznego i tradycji zakorzenionych w danej kulturze. Z tego względu nie możemy mówić o „typowej”, „przepisowej” żałobie. Każdy z nas będzie więc przeżywał stratę na swój własny sposób.

Mimo to najczęściej można zauważyć pewne specyficzne dla tego procesu etap, które zostały opisane między innymi w modelu 5 faz żałoby Kübler-Rossa:

Wyparcie – w tej fazie dochodzi do całkowitego zakwestionowania straty poprzez zaprzeczanie informacjom, uważanie ich za pomyłkę.
Złość – często przejawiająca się w poszukiwaniu winnych lub uczucie wyrzutu kierowane bezpośrednio do osoby zmarłej.
Negocjacja – trzeci etap wiąże się z nadzieją, że w zamian za zmianę własnego stylu życia można uniknąć przyczyny żałoby, np. osoba składa propozycję Bogu, że przestanie pić i być agresywnym, by tylko bliska osoba wyzdrowiała.
Depresja – podczas czwartego etapu ludzie rozpaczają, uznając swoją śmiertelność. Mogą w tym czasie unikać innych, spędzać czas w samotności i wypowiadać twierdzenia typu: „I tak umrę, więc jaki to wszystko ma sens?”; „Bez niego życie i tak nie ma większego sensu…”
Akceptacja – na ostatnim etapie dochodzi do przyjęcia do świadomości straty ukochanej osoby lub innego tragicznego wydarzenia. W tym czasie osoba powoli wraca do swojego naturalnego rytmu życia.

A jeśli reaguję „nietypowo”?

Ponownie należy podkreślić, że nie ma jednego „przepisu na przeżywanie żałoby”. Niekiedy reakcje mogą się nam wydawać niespecyficzne i nie muszą wcale świadczyć o tym, że dzieje się coś niepokojącego. Możemy więc także doświadczać:

Ulga – może pojawiać się szczególnie po długim czasie konieczności opiekowania się osobą chorą lub np. w sytuacjach, gdy zmarły był dla nas zagrożeniem. Należy pamiętać, że mamy się prawo tak czuć! Emocja ta może być związana z poczuciem uwolnienia lub z tym, że już nie musimy się martwić o ukochaną osobą.
Poczucie winy – nierzadko poczucie winy pojawia się w sytuacji śmierci samobójczej osoby bliskiej. Wyniki badań wskazują, że w takich przypadkach jest to najczęstsze uczucie towarzyszące osobom pogrążonym w żałobie po bliskim, który wtargnął się na swe życie. Należy wtedy pamiętać, że samobójstwa dokonane, zwykle są bardzo długo planowane i osoba bardzo dobrze wie, który moment i sposób wybrać, by szansa na odratowanie była najmniejsza, tym samym ograniczając możliwość zapobiegnięcia temu tragicznemu zdarzeniu.
Myśli samobójcze – jeśli myśli te stają się coraz bardziej uporczywe lub długotrwałe należy bezzwłocznie udać się do lekarza, psychologa lub osoby duchownej.

Jak sobie radzić?

Przede wszystkim należy pamiętać, że żałoba potrzebuje czasu na przeżywanie. To prawdopodobnie najtrudniejsza rzecz, z jaką kiedykolwiek przyszło nam się zmierzyć. Każda próba przyspieszenia albo odwleczenia tego procesu może zakończyć się jego przewlekłością. Prędzej czy później emocje i uczucia z nią związane znajdą ujście, nawet w najmniej spodziewanej chwili.

Szczególnie na początku ważne jest by starać się żyć według własnej, znanej rutyny. Dodatkowo spędzać czas z osobami, które będą w stanie przyjąć nasze trudne emocje. Warto pamiętać, że nasi bliscy nie potrafią domyślić się co myślimy, czy czujemy, dlatego warto wprost komunikować im swoje potrzeby.

Literatura:

Poradnik „Nagle sami”: http://naglesami.org.pl/poradnik-nagle-sami.html

Carson, R. C., Butcher, J. N., Mineka, S., & Dietrich, W. (2011). Psychologia zaburzeń. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne.

DEPRESJA OSÓB DOROSŁYCH

Czym właściwie jest depresja?

Każdy z nas miewał w swoim życiu chwile, w których czuł się osłabiony, a jego nastrój gwałtownie spadał. Depresja jako zaburzenie psychiczne charakteryzuje się między innymi wspomnianymi problemami. Kiedy zatem należy szukać pomocy, a kiedy możemy uznać dany okres za przejściowy?

Objawy depresji (według DSM-V)

Obniżony nastrój – poczucie pustki, smutku, płaczliwość
Znaczne zmniejszenie zainteresowań i zdolności do odczytywania przyjemności w stosunku do wszystkich lub prawie wszystkich aktywności
Znaczący spadek masy ciała lub jej zwiększenie
Bezsenność lub nadmierna senność
Pobudzenie lub spowolnienie psychoruchowe
Zmęczenie lub poczucie braku energii
Poczucie braku własnej wartości
Zmniejszona zdolność myślenia lub koncentracji albo brak zdecydowania
Nawracające myśli o śmierci

Lista objawów wskazuje, że depresja nie charakteryzuje się jedynie obniżonym nastrojem, ale wieloma dodatkowymi objawami mającymi znaczący wpływ na jakość życia oraz codzienne funkcjonowanie osoby ją dotkniętej.

Czym różni się okres żałoby od epizodu depresji?

Spadek nastroju w okresie po utracie osoby bliskiej różni się od klinicznie rozpoznawanego epizodu depresji. Przede wszystkim ponieważ:

Podczas żałoby zazwyczaj nasze poczucie własnej wartości pozostaje niezmienione. Wyjątek stanowi moment, w którym człowiek niejako wyrzuca sobie zaniedbania wobec osoby, która odeszła. W tym wypadku może on pomniejszać swoją wartość. Depresja za to utrzymuje stan jej obniżenia a czasem wręcz poczucie odrazy do samego siebie.
W procesie żałoby dominującym stanem jest poczucie pustki oraz straty, natomiast w depresji człowiek nie jest zdolny do uwierzenia w to, że może wydarzyć się coś dobrego. Dodatkowo utrzymuje się u niego obniżony nastrój.
Depresja wyróżnia się tym, że przygnębienie utrzymuje się głównie przez cały czas i nie jest powiązane z żadnym konkretnym wydarzeniem – to bardziej ogólne uczucie dotykające chorego przez cały czas. Ból i cierpienie po stracie kogoś bliskiego powoli, z upływem czasu maleje. Bardzo częste są tutaj napady smutku związane ze wspomnieniem o zmarłym

Gdy osoba będąca w okresie żałoby myśli o śmierci, to są to zazwyczaj rozważania dotyczące ,,drugiej strony” oraz możliwości dołączenia do osoby zmarłej. W epizodzie depresji chory może koncentrować się na możliwości zakończenia swojego życia z powodu braku sił, niskiego poczucia własnej wartości oraz nieradzenia sobie z cierpieniem.

Kogo dotyka problem depresji?

Wbrew powszechnemu przekonaniu może ona tak naprawdę dotknąć każdego z nas.

– Obecnie stanowi ona 4 najpoważniejszy problem zdrowotny na świecie.

– Oszacowano, że tylko 1 osoba na 5 zmagających się z depresją otrzymuje specjalistyczną pomoc

– Około 20-30% chorych popełnia samobójstwo

– Kobiety chorują dwa razy częściej niż mężczyźni

– Depresja dotyka około 10% populacji.

Jak wygląda terapia poznawczo-behawioralna depresji?

Taka forma terapii ma swój określony schemat. Pozwala to zachować wysoce efektywne wyniki w leczeniu depresji, porównywalny do skuteczności farmaceutycznych leków antydepresyjnych. Skupia się ona na identyfikowaniu i nazywaniu błędnych przekonań, myśli, zachowań, które w istotny sposób wpływają na występowanie i utrzymywanie się depresji. Koncentruje się na teraźniejszości. Terapeuta wraz z pacjentem poszukuje automatycznych, błędnych przekonań odnośnie rzeczywistości. Pomaga spojrzeć zarówno na siebie, jak i sytuacje z zupełnie innej strony. Dzięki narzędziom terapeutycznym, które posiada psycholog, pacjent uczy się radzić sobie z krytycznymi myślami wobec siebie i czuję się coraz lepiej. Wymaga to jednak od pacjenta aktywnego udziału w procesie terapeutycznym. Podczas pierwszych wizyt razem z terapeutą określa się stopień nasilenia objawów depresji, w czym pomocne są kwestionariusze (np. Skala depresji Becka, Ogólna Skala Oceny Funkcjonowania itp.). Bardzo ważne jest również określenie celów, które pacjent chce osiągnąć. Zachodzące zmiany będą widoczne dzięki stałemu monitorowaniu postępów w terapii.

Jeśli czujesz, że ten problem mógł dotknąć także ciebie, skontaktuj się z nami! Prowadzimy również terapię online.

Autorka:

Daria Kos – studentka V roku Psychologii na Akademii Ignatianum w Krakowie, praktykantka CPB „Punkt Widzenia”

Literatura:

American Psychiatric Association. Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders, fifth edition (DSM-5). Arlington, VA: American Psychiatric Association; 2013.

Segal, Z. V., Williams, J. M. G., & Teasdale, J. D. (2009). Terapia poznawcza depresji oparta na uważności: nowa koncepcja profilaktyki nawrotów. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego.

Foto: Dragana_Gordic – pl.freepik.com

ZABURZENIA DEPRESYJNE U DZIECI I MŁODZIEŻY

Szacuje się, że co piąty nastolatek ma objawy depresyjne. Co je może wywołać? Gdzie przebiega granica między młodzieńczym buntem a depresją i zagrożeniem życia? Jak rozpoznać objawy depresyjne u swojego dziecka?

Objawy depresji obserwowane u dzieci i nastolatków generalnie przypominają te występujące u dorosłych, choć jest też wiele cech charakterystycznych dla tej pierwszej grupy wiekowej. Manifestacja objawów zależy od etapu rozwoju dziecka. Im jest ono młodsze, tym trudniej jest mu określić i opisać opiekunom swój stan emocjonalny. Kilkulatki zgłaszają zwykle niespecyficzne objawy – często sygnalizują w inny sposób, że źle się czują i nie potrafią określić, czy takie samopoczucie wynika z dolegliwości cielesnych, czy cierpienia psychicznego. W tej grupie wiekowej tym większe znaczenie ma obserwacja zachowań i funkcjonowania dziecka.

Objawami depresji u dzieci i młodzieży są:

smutek, przygnębienie, płaczliwość – u dzieci i nastolatków w odróżnieniu od dorosłych bardzo często dominuje drażliwość, dziecko łatwo wpada w złość lub rozpacz, może demonstrować wrogość wobec otoczenia, zachowywać się w sposób odpychający, zniechęcający do nawiązania kontaktu;
zobojętnienie, apatia, zmniejszenie, a nawet utrata zdolności do przeżywania radości – dziecko przestaje cieszyć się z rzeczy lub wydarzeń, które wcześniej sprawiały mu radość;
poczucie znudzenia, zniechęcenia – ograniczenie lub zaprzestanie aktywności, które wcześniej były dla dziecka ważne lub przyjemne (np. zabawa, hobby, spotkania z rówieśnikami), a także niechęć do podejmowania codziennych obowiązków lub zupełne ich zaniechanie. Dziecko może np. odmówić porannego wstawania, chodzenia do szkoły, wychodzenia z domu, a w skrajnych przypadkach – ze swojego pokoju, zaniedbywać higienę osobistą, naukę;
wycofanie się z życia towarzyskiego, ograniczenie kontaktu z rówieśnikami;
reakcja na uwagi, krytykę – dziecko reaguje rozpaczą lub dużą złością nawet gdy zwróci mu się uwagę w bardzo delikatny sposób i dotyczy ona błahej sprawy;
depresyjne myślenie („wszystko jest bez sensu”, „i tak nic mi się nie uda”), niska samoocena („jestem beznadziejny/a, gorszy/a, nieatrakcyjny/a, głupi/a”); nieproporcjonalnie pesymistyczna ocena rzeczywistości, własnych możliwości, przyszłości;
uczucie niepokoju, napięcia wewnętrznego – często zaburzeniom depresyjnym towarzyszy lęk – trudno wskazać przyczynę lub obiekt takiego lęku („sam nie wiem, czego się boję”);
podejmowanie impulsywnych, nieprzemyślanych działań („i tak na niczym mi nie zależy”) – picie alkoholu, stosowanie innych środków psychoaktywnych (narkotyki, „dopalacze”) – często w celu złagodzenia lęku, napięcia, smutku;
działania autoagresywne – np. samookaleczenia (rozmyślne uszkadzanie swojego ciała przez cięcie się ostrymi przedmiotami, drapanie, gryzienie i tym podobne), rozmyślne zadawanie sobie bólu, zażywanie w nadmiarze leków w celu „zatrucia się” (ale nie w celu odebrania sobie życia);
myśli rezygnacyjne („życie jest bez sensu”, „po co ja żyję”), fantazje na temat śmierci („co by było, gdybym umarł?”, „innym byłoby lepiej, gdyby mnie nie było”);
myśli samobójcze (rozmyślanie, fantazjowanie na temat odebrania sobie życia), tendencje samobójcze (planowanie lub czynienie przygotowań do popełnienia samobójstwa), a w skrajnych przypadkach – próby samobójcze, czyli podejmowanie bezpośrednich działań mających na celu odebranie sobie życia.

Innymi, mniej charakterystycznymi występującymi objawami są:

zaburzenia koncentracji i trudności z zapamiętywaniem – często skutkują problemami z nauką i pogorszeniem wyników w szkole, dziecko może opuszczać zajęcia lekcyjne;
pobudzenie psychoruchowe, często wynikające z przeżywanego lęku i napięcia – dziecko wierci się, nie może się skupić na konkretnej czynności, podejmuje bezwiednie bezcelowe działania, np. skubie ubranie, zamazuje długopisem kartkę, obgryza paznokcie;
podejmowanie niektórych aktywności w nadmiarze – np. gra na komputerze, oglądanie TV;
zwiększenie lub zmniejszenie apetytu, a w efekcie – zmiany masy ciała;
problemy ze snem – trudności z zasypianiem, wybudzanie się w nocy, budzenie się wcześnie rano, nadmierna senność.

Leczenie depresji u dzieci i młodzieży wymaga zaangażowania rodziców/opiekunów, a czasem także nauczycieli i innych osób, które biorą udział w opiece nad dzieckiem. Podstawowymi metodami leczenia są oddziaływania niefarmakologiczne: psychoedukacja i psychoterapia, a w niektórych przypadkach wskazane lub wręcz konieczne jest włączenie leków. Szczególne znaczenie ma terapia rodzinna – z jednej strony problemy emocjonalne dziecka nie pozostają bez wpływu na przeżycia i funkcjonowanie pozostałych członków rodziny, a z drugiej – konflikty i problemy w rodzinie mogą przyczyniać się do pogorszenia stanu psychicznego dziecka. W przypadku młodszych dzieci skuteczne oddziaływania terapeutyczne bez zaangażowania rodziców/opiekunów są praktycznie niemożliwe.

Edyta Mynarska- psycholog, psychoterapeutka poznawczo-behawioralna

Literatura:

Ambroziak K, Kołakowski A, Siwek K. (2018) Depresja nastolatków,Gdańsk, GWP

zdjęcie: https://pl.freepik.com/darmowe-zdjecie-wektory/osoby

Follow Us