psychoterapiapoznawczobehawioralna | Psychoterapia Bielsko Biała

KIEDY ROZWAŻYĆ PSYCHOTERAPIĘ?

Często w naszej praktyce spotkamy się z pytaniem, które pada na pierwszym spotkaniu z pacjentem: „Czy potrzebuję psychoterapii?”. Z kolei na dalszych sesjach pojawia się refleksja „Gdybym parę lat temu podjął terapię, moje życie wyglądałoby inaczej”. Uważamy, że na każdy krok przychodzi w życiu odpowiedni czas, podobnie jest z decyzją o podjęciu terapii.

W poniższym tekście zamieszczamy wskazówki dotyczące tego, jakie objawy mogą nas zaniepokoić i na jakie trudności warto zwrócić uwagę, jeśli myślimy o tym, by zasięgnąć profesjonalnej pomocy.

Jakie objawy powinny zaniepokoić?

Amerykańskie Towarzystwo Psychologiczne sugeruje rozważenie terapii, szczególnie gdy:

Myślenie lub radzenie sobie z problemem zajmuje co najmniej godzinę każdego dnia.
Problem powoduje zakłopotanie lub sprawia, że chcesz unikać innych ludzi.
Problem spowodował spadek jakości życia
Problem negatywnie wpłynął na funkcjonowanie w pracy, szkole, relacjach z innymi.
W wyniku prób poradzenia sobie z problemem pojawiły się nowe nawyki lub konieczne były niekorzystne zmiany w życiu.

Przede wszystkim nasz niepokój powinny wzbudzić objawy, które utrzymują się przez dłuższy czas i nie poddają się trwalszym modyfikacjom. Jeśli jakikolwiek objaw pojawił się znienacka i trudno nam znaleźć jego przyczynę, warto w pierwszej kolejności zgłosić się do lekarza rodzinnego, by wykluczyć występowanie ewentualnych chorób i zaburzeń somatycznych.

Najczęściej występujące objawy, które mogą wskazywać na pojawienie się zaburzeń lub problemów natury psychicznej, to:

Ciągłe zmęczenie. Jest to jeden z objawów, który często towarzyszy problemom ze zdrowiem psychicznym. Poza przewlekłym stresem może wskazywać także na depresję, lęk uogólniony, czy choćby zaburzenia snu i czuwania. Szczególnie alarmujące może być w przypadkach, gdy pojawia się niezależnie od codziennych okoliczności lub aktywności w ciągu dnia.
Spadek motywacji, apatia i brak odczuwania przyjemności. Utrata zainteresowania zwykłymi czynnościami, otaczającym światem lub ogólnie życiem może wskazywać na problemy takie jak np. depresja, zaburzenia lękowe, przewlekła żałoba. Oczywiście każdy z nas od czasu do czasu ma podobne objawy, zwłaszcza w okresach trudnych i kryzysowych. Jednak jeśli utrzymują się one przez dłuższy czas, powinny zapalić lampkę ostrzegawczą.
Nieproporcjonalna złość lub niechęć. Każdy z nas odczuwa złość, a jej przejawy nie są same w sobie czymś niewłaściwym. Szukać wsparcia powinniśmy natomiast w sytuacjach, gdy czujemy, że nasze reakcje są ekstremalne w porównaniu do wagi sytuacji lub jeśli prowadzą do podjęcia brutalnych, potencjalnie szkodliwych działań.
Silne napady lęku lub strach powodujący unikanie sytuacji, ludzi, miejsc, rzeczy. Gdy określone bodźce wywołują w nas bardzo silne reakcje lęku, które są nieadekwatne do zagrożenia (np. boimy się wejść do windy, chociaż nic nie wskazuje na jej wadliwość) powinniśmy pamiętać, że w takich sytuacjach również możemy znaleźć pomoc. Szczególne ważne staje się to wtedy, gdy przez lęk zaczynamy unikać określonych miejsc, ludzi lub rzeczy (np. nie wchodzimy do supermarketu z obawy o to, że coś może się nam w nim stać). Zaburzenia lękowe występują często i część z nas nie zdaje sobie sprawy, że można je leczyć.
Ciągłe zamartwianie się. To normalne, że od czasu do czasu martwimy się o różne rzeczy, ale gdy zmartwienie zajmuje znaczną część dnia lub powoduje fizyczne objawy, terapia może pomóc sobie z tym poradzić.
Obsesyjne myśli i uciążliwe rytuały. Jeśli zauważamy, że nawiedzają nas natrętne myśli, które napawają lękiem i w związku z nimi czujemy się przymuszeni do wykonywania danej czynności (np. mycia rąk), również powinniśmy podjąć próbę diagnozy tej trudności.
Problemy ze snem. Trudności ze snem mogą zdarzać się szczególnie w okresach silniejszego stresu lub z powodu zachwiania rytmu dobowego. Jednak jeśli utrzymują się dłuższy czas (powyżej miesiąca) lub powodują coraz większe spożycie leków nasennych, warto byłby podjąć pracę terapeutyczną, w kierunku ich złagodzenia lub wyleczenia.
Trudności w poradzeniu sobie po zdarzeniu kryzysowym. Nasze organizmy wykształciły naturalne mechanizmy radzenia sobie z traumą. Jednak u części z nas niepokojące objawy utrzymują się mimo minionego czasu. Jeśli po traumatycznym zdarzeniu wciąż odczuwamy uporczywy lęk, napięcie, trudności w powrocie do stanu sprzed zdarzenia, może to wskazywać na PTSD (posttraumatic stress disorder – zaburzenie stresu potraumatycznego).
Problemy w relacjach z ludźmi, które są powtarzającym się schematem w życiu. Jeśli odczuwasz różne niepokojące objawy, które ujawniają się szczególnie w relacjach z innymi ludźmi, także możesz zasięgnąć pomocy terapeuty, który pomoże Ci zrozumieć źródła i mechanizmy tych problemów.

Nic z listy do mnie nie pasuje…

Jeśli nic z opisanych objawów do Ciebie nie pasuje, ale jednak zastanawiasz się nad znalezieniem pomocy w swoich problemach, pamiętaj, że możesz na początek skorzystać z konsultacji psychologicznej u naszych specjalistek. Początkowe spotkania nie oznaczają jeszcze podjęcia terapii, a mogą stanowić pierwsze zetknięcie się z osobą, która może nam pomóc nazwać nasze trudności, bądź pokierować do odpowiedniego specjalisty.

Jeśli masz wątpliwości, czy psycholog i psychoterapeuta jest odpowiednią osobą, by udzielić Ci pomocy, zapraszamy do kontaktu telefonicznego lub pozostawienia nam wiadomości prywatnej.

Autorka: Ewa Warlewska – psycholog, psychoterapeutka poznawczo-behawioralna

Literatura:

How do I know if I need therapy? (2017, July 31). American Psychological Association. Retrieved from https://www.apa.org/ptsd-guideline/patients-and-families/seeking-therapy.aspx

KILKA SŁÓW O PSYCHOTERAPII POZNAWCZO-BEHAWIORALNEJ

Czym jest terapia poznawczo-behawioralna?

Terapia poznawczo-behawioralna jest często określana skrótem CBT (z języka angielskiego: Cognitive Behavioral Therapy). Jest to jeden z nurtów psychoterapii o szerokim zastosowaniu w leczeniu zaburzeń oraz problemów natury psychicznej. Jak wskazuje sama nazwa, mamy do czynienia z dwoma modelami opisującymi funkcjonowanie człowieka. Pierwszy z nich, poznawczy, zwraca uwagę na wpływ naszych myśli na pojawianie się emocji i podejmowanie określonych zachowań. Na przykład, gdy stoimy przed decyzją zmiany pracy, znaleźliśmy ofertę na wymarzone stanowisko i nagle pojawia nam się w głowie zdanie: „pewnie nie dam rady i sobie tam nie poradzę” (myśl), na skutek czego czujemy lęk (emocja) i postanawiamy nie wysyłać CV (zachowanie). Określone myśli, które przychodzą całkowicie automatycznie, zależą z kolei od pewnych schematów myślenia, które powstają przez całe nasze życie, ale swe korzenie mają najczęściej we wczesnych latach naszego rozwoju. Procesy uczenia wyjaśnia z kolei model behawioralny, opisując sposób, w jaki przyswajamy wiedzę i nowe zachowania: poprzez obserwację, własne doświadczenie lub naśladowanie innych.

Psychoterapia poznawczo-behawioralna w swych oddziaływaniach będzie więc skierowana na zmianę dysfunkcjonalnych myśli i przekonań, w skutek czego będziemy w stanie zmienić własne zachowanie lub odmieni się nasze odczuwanie i nastrój.

Dookoła psychoterapii poznawczo-behawioralnej narosło wiele mitów na temat jej płytkości i schematyczności w podejściu do problemów pacjenta. Jest to pogląd nieprawdziwy w odniesieniu do rzeczywistych założeń CBT i wynika raczej z niewystarczającego zrozumienia natury tego nurtu terapii. Prawdą jest, że psychoterapia poznawczo-behawioralna w dużej mierze (choć nie zawsze) skupia się na redukcji objawów, z jakimi zgłasza się pacjent. Jednak nie byłoby to możliwe bez odniesienia tego, co dzieje się obecnie, do źródeł, jakie mają te trudności w przeszłości. Mówiąc prościej, terapia uczy pacjenta jak radzić sobie z objawami, jak usuwać i zmieniać mechanizmy leżące u podstaw danego zaburzenia lub problemu, np. jak radzić sobie z paraliżującym lękiem przed poznawaniem innych ludzi, albo jak podnosić poziom własnej motywacji i poprawiać nastrój w epizodach depresji. Jednak żadna z tych interwencji nie byłaby skuteczna na dłuższą metę, gdyby terapia nie dotykała sedna trudności, czyli źródeł, z których wypływają dysfunkcyjne zachowania lub myśli. Z tego względu na dalszych etapach terapii coraz więcej czasu poświęca się odkrywaniu korzeni określonych schematów w myśleniu, przykładowo, dlaczego bez względu na to, jaki sukces uda nam się osiągnąć, to nie czujemy się nigdy usatysfakcjonowani i cały czas myślimy o szczegółach, które można było zrobić lepiej.

Pełen sukces terapeutyczny polegałby więc na tym, by z jednej strony poprawić codzienne funkcjonowanie lub zredukować odpowiednie objawy, kolejno zmienić dysfunkcyjne schematy, które towarzyszą nam w życiu i są odpowiedzialne za cykliczne lub ciągłe pojawianie się trudności, a w ostateczności nauczyć pacjenta odpowiednich metod radzenia sobie, gdyby objawy zaczęły nawracać.

Psychoterapia poznawczo-behawioralna jest terapią, która silnie angażuje pacjenta w jej proces. Cechą charakterystyczną jest więc praca własna, czyli zadania terapeutyczne, które pacjent wykonuje pomiędzy sesjami. Mają one pomóc w utrwalaniu efektów sesji terapeutycznych, ale także w odkrywaniu nowych informacji o sobie, świecie i innych ludziach, a także we wprowadzaniu funkcjonalnych zachowań. Przez cały czas pacjent uczony jest także odpowiednich metod radzenia sobie z trudnościami tak, aby był w stanie w przyszłości radzić sobie bez pomocy terapeuty.

Jak wygląda sesja CBT? Czy będziemy cały czas tylko rozmawiać o moich problemach?

Pierwsza sesja jest spotkaniem konsultacyjnym. W trakcie wizyty staramy się zebrać podstawowe informacje na temat tego, co stanowi dla pacjenta problem, z czym się boryka na co dzień i co chciałby zmienić w swoim życiu. Jeśli pacjent po pierwszej wizycie podejmie chęć dalszych spotkań, następuje etap diagnozy. W trakcie kolejnych 2-3 spotkań zajmujemy się badaniem psychologicznym, zbieraniem wywiadu oraz określaniem problemów i celów do terapii. Po pierwszym etapie następuje omówienie diagnozy oraz ustalenie wspólnego planu pracy, czyli tzw. planu terapeutycznego. Kolejno rozpoczyna się etap właściwej psychoterapii, czyli sesji skupionych na tym, co zostało uznane za cel. Sesje odbywają się najczęściej raz w tygodniu i trwają około 50 minut.

Choć trudno mówić o typowej sesji psychoterapii, to zazwyczaj ma ona trzystopniową strukturę. Na początku omawiany jest miniony tydzień, terapeuta pyta o nasilenie objawów oraz sytuacje trudne. Kolejno przechodzi do omówienia pracy własnej z ostatniego tygodnia. Na tej podstawie oraz zgodnie z planem terapii wyłoniony zostaje temat przewodni danej sesji. Następuje główna część spotkania, czyli praca nad danym problemem. Pod koniec spotkania sesja zostaje podsumowana przez obie strony i ustala się zadanie terapeutyczne na kolejny tydzień.

Oczywiście przebieg każdej sesji jest zależny od specyfiki problemu pacjenta i może różnić się od opisanego powyżej schematu.

Psychoterapia poznawczo-behawioralna poza rozmową i analizowaniem określonych problemów, obejmuje także wiele interwencji behawioralnych takich jak nauka relaksacji, ekspozycje na żywo, wspólne przeprowadzanie eksperymentów itd. Jest więc terapią opartą na wielu bardzo zróżnicowanych technikach dobranych odpowiednio do trudności i zasobów pacjenta.

Co to znaczy, że CBT jest najlepiej przebadanym nurtem i wykazuje wysoką skuteczność?

Od lat 70. XX wieku psychoterapia poznawczo-behawioralna poddawana jest stałym badaniom nad skutecznością w leczeniu różnych zaburzeń psychicznych przy zastosowaniu standardów oceniania podobnych do tych, jakie używa się naukach medycznych, czyli: objawy — diagnoza — leczenie — ocena skutków. Jako podstawę do oceny stosuje się plany eksperymentalne obejmujące ściśle określone protokoły leczenia, precyzyjną kwalifikację badanych oraz obiektywne miary rezultatów. Na podstawie takich analiz wykazano wysoką skuteczność CBT w leczeniu lub wspomaganiu farmakoterapii w zakresie: zaburzeń lękowych i nastroju, zaburzeń psychosomatycznych, zaburzeń snu, bulimii, problemów z kontrolą gniewu i ogólnego stresu, zaburzeń używania substancji, schizofrenii i innych zaburzeń psychotycznych i zaburzeń osobowości. Dla chętnych pogłębienia tematu zapraszamy do źródeł obejmujących metaanalizy setek badań do tej pory przeprowadzonych na tym gruncie*.

Jeśli zastanawiasz się nad podjęciem psychoterapii, to zapraszamy do kontaktu z naszym Centrum Poznawczo-Behawioralnym „Punkt Widzenia” w Bielsku-Białej. Świadczymy usługi zarówno w formie stacjonarnej, jak i online.

autorka: Ewa Warlewska – psycholog, psychoterapeutka poznawczo-behawioralna

*Literatura:

Popiel, A., & Pragłowska, E. (2009). Psychoterapia poznawczo-behawioralna–praktyka oparta na badaniach empirycznych. Psychiatria w Praktyce Klinicznej, 2(3), 146-155.

Hofmann, S. G., Asnaani, A., Vonk, I. J., Sawyer, A. T., & Fang, A. (2012). The efficacy of cognitive behavioral therapy: A review of meta-analyses. Cognitive therapy and research, 36(5), 427-440.

Bennett, D. S., & Gibbons, T. A. (2000). Efficacy of child cognitive-behavioral interventions for antisocial behavior: A meta-analysis. Child & Family Behavior Therapy, 22(1), 1-15.

Otto, M. W., & Deveney, C. (2005). Cognitive-behavioral therapy and the treatment of panic disorder: efficacy and strategies. The Journal of clinical psychiatry, 66, 28-32.

Follow Us